#49 W czym Czarnogóra jest "naj-"?

Garść podstawowych informacji o Czarnogórze! O moich pierwszych czarnogórskich doświadczeniach i o tym, co czyni Montenegro tak ciekawym, pięknym i dlaczego właśnie tam warto wybrać się na wakacje.

Zmierzając do Czarnogóry po raz pierwszy latem 2018 roku, przyznaję, że nie miałam szerokiej wiedzy na temat tego kraju. Znałam kilka podstawowych faktów historycznych, z którymi zapoznałam się podczas studiów. Wiedziałam też, ze jest to kraj górzysty, z przepięknym wybrzeżem, nadal jednak wybierany dość rzadko na wakacyjny pobyt, nierównający się z Chorwacją pod względem liczby turystów. Dziś wiem o Czarnogórze dużo więcej. Spędziłam tam dwa letnie sezony i mam głęboką nadzieję, że niebawem uda mi się tam wyjechać po raz kolejny. Cieszę się, że jest to miejsce coraz bardziej popularne na spędzenie letniego wypoczynku!

Czarnogóra to bardzo młody kraj, będący w pełni niezależnym od 2006 roku. Jego stolica to Podgorica (dawniej Titograd), która od 1946 roku stanowi stolicę Czarnogóry, przejmując to miano po malutkim mieście Cetinje. Podgorica w wolnym tłumaczeniu oznacza Podgórze, ponieważ to miasto otoczone górami. Górska tematyka i nazewnictwo jest tu bardzo popularne - sama nazwa kraju Czarno-góra od weneckiego Montenegro, stanowi nawiązanie do ciemnych odbić gór, które niegdyś Wenecjanie widzieli w morzu. Według podań najsłynniejszymi i najwyraźniejszymi czarnymi górami, które nawiązują do nazwy, jest pasmo górskie Lovćen, gdzie znajduje się mauzoleum czarnogórskiego władyki Piotra Piotrowicza II Njegosza. Masyw górski objęty jest obecnie ochroną parku narodowego. Wspomniane mauzoleum jest najwyżej położonym w Europie! I to nie jedyne naj-! Czarnogóra obfituje w takie perełki.

Oprócz majestatycznych gór i pięknych plaż, Czarnogóra słynie też z pięknej Boki Kotorskiej, czyli Zatoki. Góry otaczające zatokę porównywane są często z norweskimi fiordami. Powyżej - Zatoka Kotorska widziana z murów w Kotorze

Dwie wyspy: wyspa Matki Boskiej na Skale (jedyna sztuczna wyspa na Adriatyku) oraz Wyspa Świętego Jerzego, która jest zamknięta dla zwiedzających

Miasteczko Perast, jedyne czarnogórskie miasteczko z w pełni barokową architekturą, to z niego wypływa się stateczkiem na Wyspę Matki Boskiej na Skale

Poza najwyżej położonym mauzoleum w Europie, którego sufit pokryty jest aż 18 kg złota (!), w Czarnogórze znajduje się:

• najgłębszy kanion w Europie, drugi najgłębszy na świecie, czyli kanion rzeki Tary. Jego długość wynosi 78 km, a głębokość sięga 1300 m. Niezwykle popularne są tutaj spływy pontonami, czyli raftingi, po rzece Tarze, tak by obejrzeć kanion, wraz z niezwykłą przyrodą od wewnątrz. Nad kanionem, w okolicach miejscowości Žabljak, można skorzystać z przejazdu tyrolką, czyli zip-line,
  
  
• wspomniana miejscowość Žabljak to jedna z najwyżej położonych miejscowości w Europie. Na terenie gminy Žabljak zlokalizowany jest słynny most na Tarze - Most Đurđevića, który bardzo długo był najwyższym mostem samochodowym w Europie. Posiada pięć przęseł i jest zawieszony 170 m nad lustrem rzeki, 

• w Czarnogórze znajduje się też najwyżej położony europejski wiadukt kolejowy (Most na Maloj Rijeci), który jest częścią trasy kolejowej pomiędzy serbskim Belgradem a czarnogórskim Barem, uznawanej za najpiękniejszą trasę kolejową Europy, która była też jedną z najdroższych w wykonaniu tras kolejowych naszego kontynentu (na trasie jest 254 wiodących przez góry tuneli o łącznej długości 114 km oraz 435 wiaduktów), 
  
  
• największe bałkańskie jezioro - Jezioro Szkoderskie, także leży na terenie Czarnogóry. 2/3 jego powierzchni znajduje się na terenie opisywanego kraju, pozostałe 1/3 - w Albanii. Jezioro objęte jest ochroną parku narodowego, pokryte jest pięknymi liliami wodnymi, stanowi ostoję pelikanów. Na jeziorze jest około 50 wysp, na części z nich są stare monastyry i pozostałości twierdz,
  
  
• nieopodal stolicy kraju, Podgoricy, znajduje się największa europejska winnica mieszcząca się na obszarze jednego pola! Tak właśnie! Jednolita winnica, znajdująca się w całości na jednym terenie, czyli Plantaže. To stąd pochodzą najbardziej znane czarnogórskie wina: Krstač i Vranac, 
  
  
• jedyna sztuczna wyspa na Adriatyku to oczywiście czarnogórska Wyspa Matki Boskiej na Skale! To kolejny obiekt naj- Czarnogóry, który koniecznie trzeba odwiedzić i zapoznać się z jego ciekawą historią,
  
  
• Czarnogóra jest też miejscem z najbardziej ekskluzywnymi kurortami nad Adriatykiem: hotel na wyspie Sveti Stevan jest jednym z najdroższych w Europie, wyspa jest niemożliwa do zwiedzania w sezonie letnim, a wakacje spędzają tu tylko największe, najbogatsze gwiazdy. Najdroższymi marinami jachtowymi w Europie, pełnymi drogich hoteli, restauracji i butików słynnych projektantów są zaś Porto Montenegro oraz nowo wybudowane Porto Novi,
  
  
• to tu znajduje się jeden z trzech najstarszych lasów w Europie (obok polskiej Puszczy Białowieskiej i bośniackiej Perućicy) - Biogradska Gora
  
  
• faktem, który zaskakuje wiele osób jest to, że wśród różnorodnych kamienisto-żwirowych plaż, znajduje się także największa plaża piaszczysta Europy! Velika Plaža w Ulcinju to aż 13 km piasku, 
  
  
• nieopodal miejscowości Bar (gdzie znajduje się niesamowite zabytkowe miasteczko Stari Bar), znajduje się najstarsze drzewo oliwne w Europie, którego wiek datuje się na ponad 2000 lat. To tzw. Stara Maslina (czyli dosłownie Stara Oliwka).

Wszystkie te miejsca można zobaczyć, odwiedzić, doświadczyć ich. Jeśli dla kogoś wspomnianych naj- jest za mało, to z Czarnogórą związanych jest jeszcze kilka rekordów historyczno-kulturowych!

• Czarnogóra to pierwszy europejski kraj, który wprowadził przewóz poczty samochodem, w miejsce dyliżansu (1903 rok),
  
• w 1494 roku w Cetinje założono oficjalnie pierwszą prawdziwą drukarnię, w której wydano pierwszą książkę w języku starocerkiewno-słowiańskim,
  
• miasteczko Crkvice położone w masywie górskim Orjen to miejsce, w którym notuje się największą liczbę opadów rocznie w Europie (średnio 5000 mm),
• w 1991 roku przyjęto w Žabljaku pierwszą na świecie Deklarację o państwie ekologicznym. Obecna konstytucja Czarnogóry określa kraj mianem "obywatelskiego, demokratycznego i ekologicznego". Niestety w praktyce nie oznacza to absolutnie nic, jednak oficjalnie Czarnogóra to pierwsze ekologiczne państwo świata!
  
  

Mnóstwo, naprawdę mnóstwo pięknych i unikatowych faktów dotyczących Czarnogóry. Jest to o tyle niebywałe, że kraj ten jest naprawdę malutki, co więcej - 70% jego powierzchni to tereny górskie, co bardzo utrudnia urbanizację tych terenów i rozwój. Powierzchnia Czarnogóry wynosi 13 812 kilometrów kwadratowych, co sprawia że ten kraj jest około 23 razy mniejszy od Polski! Jego liczba mieszkańców to trochę ponad 600 tysięcy osób, czyli ponad dwa razy mniej niż liczba mieszkańców samej Warszawy. W tak małym kraju znajduje się tyle unikatowych miejsc, piękne wybrzeże wraz z Zatoką Kotorską, przepiękne góry, jeziora i rzeki. Stworzono tu aż pięć parków narodowych: PN Lovćen, PN Jeziora Szkoderskiego, PN Durmitor, PN Góra Biogradska, PN Góry Przeklęte. Dwa obiekty wpisane są także na listę UNESCO: Przyrodniczy i Kulturowo-Historyczny Region Kotoru oraz PN Durmitor. 

Z podstawowych informacji należy dodać, że tutejszą walutą jest euro, najczęściej wyznawaną religią jest prawosławie (choć na południu, przy granicy z Albanią jest wielu muzułmanów, zaś na terenie Zatoki Kotorskiej mieszka wielu katolików). Językiem urzędowym Czarnogóry jest czarnogórski, który tak na prawdę nie różni się prawie wcale od języka serbskiego 😉

Jezioro Szkoderskie - największe jezioro na Bałkanach

Kanion rzeki Tary - najgłębszy kanion w Europie

Park Narodowy Durmitor

Wszystko to sprawia, że Czarnogóra wydaje się niezwykle intrygująca. Kraj jest malutki, dzięki czemu podczas dwutygodniowych wakacji możliwe jest odwiedzenie wszystkich jego najważniejszych miejsc, jak i spędzenie kilku dni na plaży. Ludzie są tu gościnni i mili, a kuchnia smaczna. Oczywiście, Czarnogóra nie jest miejscem bez wad! Podczas wakacji, wszystko powinno wydawać się tu idealne. Podczas dłuższego pobytu, okazuje się, że nie wszystko jest takie piękne, jak się wydaje. Minimalna pensja w Czarnogórze wynosi około 300 euro, co sprawia że życie tutaj nie należy do najłatwiejszych. Niemal wszyscy utrzymują się z turystyki, więc podczas zimy czarnogórskie miasta wydają się być wymarłe. Ludzie przyzwyczajeni są do załatwiania wielu spraw, a korupcja nie jest tu czymś obcym. Często mawia się, że Czarnogórcy są jednymi z najbardziej leniwych narodów Europy... i wiele sprawia, że można w to uwierzyć. Nie zawsze szanowane są tu wcześniej zawarte umowy, a kwestie formalne nie wydają się być ważne, gdy można posiedzieć, napić się kawy, popatrzeć na piękne widoki. Tutejsza służba zdrowia także nie jest na zbyt wysokim poziomie. Ogólnie mówiąc, wizja przystąpienia do Unii Europejskiej i zasady funkcjonowania Europy Zachodniej dopiero tu docierają i jeszcze nie w pełni przekonują tutejsze społeczeństwo. Moje początki pracy w Czarnogórze utożsamiam z brakiem organizacji, nie szanowaniem moich próśb i ignorowaniem wielu postanowień, uznawanych przeze mnie za obowiązek. Robienie wszystkiego po swojemu przez czarnogórskich współpracowników. Jako że Czarnogóra nie jest w UE, dokonywanie jakichkolwiek spraw formalnych, wiąże się tu z ogromną papierologią - o tym też warto pamiętać! 

Mimo to, fakt iż Czarnogóra jest piękna, nie ulega wątpliwości. Na tak małym terenie mamy wszystko. Morze, jeziora i góry. W czasie przejściowym - wczesna wiosna i późna jesień - mawia się, że Czarnogóra to kraj, gdzie można kąpać się w morzu, po czym trzy godziny później jeździć na nartach po tutejszych ośnieżonych górach. To prawda! Są tu dwa ośrodki narciarskie: Žabljak i Kolašin. Turystyka zimowa nie jest tu jednak aż tak popularna. Letnia, z roku na rok, jest na coraz wyższym poziomie! Tutejsze wybrzeże jest różnorodne i każdy może w Montenegro odnaleźć coś dla siebie. 

Wybrzeże Czarnogóry wynosi 254 km i dzieli się na cztery regiony: Zatokę Kotorską, Riwierę Budwańską, Riwierę Barską i Ulcinj Riwierę. Im bardziej na południe zmierzamy, tym plaże są szersze. Zatoka to region plaż żwirowych i kamienistych, nierzadko także betonowych. Plaże są dość gęsto usiane, choć nie są bardzo rozległe. Każdy znajdzie tu miejsce dla siebie, nie każdemu jednak będzie odpowiadać beton bądź kamienisty brzeg. Mimo że plaże nie są tu najdogodniejsze, to stąd roztaczają się najpiękniejsze widoki, a kurorty pełne są ciekawych miejsc i zabytków. Budwa i jej okolice to szersze plaże, żwirek jest tu drobniejszy, a miasto pełne dyskotek! Riwiera Barska, poza Barem - czyli głównym miastem portowym kraju, składa się z małych miejscowości, w części z nich nie ma nawet bankomatów i aptek. Plaże nie są jednak aż tak oblegane, więc takie miejscowości jak np. Čanj mogą być idealne dla osób szukających cichego miejsca, idealnego na beztroskie plażowanie. Ulcinj zaś to, jak już wspomniałam, miejsce z najdłuższą piaszczystą plażą! Idealne dla rodzin z dziećmi. Bez względu na wybór miejsce na wypoczynek, jadąc do Czarnogóry, warto zabrać ze sobą specjalne buty plażowe. 

Ciekawe artykuły dotyczące Czarnogóry, podstawowych informacji na jej temat oraz tego, co warto tam zobaczyć, znajdują się na blogu BP Rego-Bis. Serdecznie je polecam! Czarnogóra - kwintesencja Bałkanów i Będąc w Czarnogórze, trzeba to zobaczyć!

Podczas mojego pierwszego sezonu wakacyjnego w Czarnogórze, także napisałam kilka postów na temat mojego pobytu i wrażeń. Wiele się zmieniło i przez najbliższe miesiące postaram się nieco bardziej przybliżyć moje czarnogórskie doświadczenia i ukazać najciekawsze turystycznie miejsca tego państwa moimi oczami. Zachęcam jednak, by zerknąć na moje wpisy z grudnia 2018 roku, z serii Czarnogóra - z perspektywy turysty i rezydenta: >część 1< i >część 2<! 😉

Czas w Czarnogórze spędziłam głównie na dość intensywnej i zajmującej pracy, ze względu na to nie miałam okazji zrobić zbyt wielu zdjęć. Niemal wszystkie powyższe zdjęcia, jak i zdjęcia z dwóch wskazanych postów dotyczących moich wrażeń z Czarnogóry z czasu rezydentury 2018 (wszystkie oprócz zdjęć Herceg Novi, które są mojego autorstwa) oraz z poprzedniego posta, dotyczącego pojmowania Bałkanów są zdjęciami z pixabay oraz unsplash 📸